Το Όχι της Κύπρου: 20 χρόνια από το δημοψήφισμα του 2004

Το «Όχι» της Κύπρου: 20 Χρόνια από το Δημοψήφισμα που Σφράγισε την Ιστορία

Η 24η Απριλίου του 2004 χαράχθηκε ανεξίτηλα στη σύγχρονη κυπριακή ιστορία ως η ημέρα που ο λαός απέρριψε μαζικά το σχέδιο επανένωσης του νησιού. Με ένα ιστορικό 76% στο ελληνοκυπριακό δημοψήφισμα, η Κύπρος είπε «Όχι» στο Σχέδιο Ανάν, αρνούμενη τους όρους που πρότεινε ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ.

Το Σχέδιο Ανάν προέβλεπε τη δημιουργία ενός δικοινοτικού, διζωνικού ομοσπονδιακού κράτους με δύο ισότιμες πολιτείες.
Παρά τα θετικά σημεία που αφορούσαν την επιστροφή εδαφών και τον σταδιακό επαναπατρισμό προσφύγων, το σχέδιο δημιουργούσε σοβαρά ζητήματα:

• Διατήρηση στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας για δεκαετίες

• Περιορισμένο δικαίωμα επιστροφής προσφύγων

• Πολύπλοκο και νομικά θολό σύστημα διακυβέρνησης

• Επιβολή ασυλίας για παράνομες πράξεις του παρελθόντος

Το «Όχι» δεν ήρθε μόνο από τους πολιτικούς. Ήταν η συνειδητή επιλογή ενός λαού που ένιωθε πως του ζητούνταν να πληρώσει το τίμημα της κατοχής με την ίδια του την κρατική υπόσταση.

Η υποθετική αποδοχή του Σχεδίου Ανάν φέρνει στο τραπέζι ένα πλήθος σεναρίων, άλλα αισιόδοξα και άλλα δυσοίωνα. Αν η ελληνοκυπριακή πλευρά είχε πει «Ναι», οι εξελίξεις θα είχαν πάρει δραματικά διαφορετική τροπή:

Πιθανά θετικά αποτελέσματα:

• Η επανένωση του νησιού υπό μια διεθνώς αναγνωρισμένη ομοσπονδία

• Αποχώρηση σημαντικού αριθμού τουρκικών στρατευμάτων

• Επιστροφή περιοχών όπως η Αμμόχωστος και η Μόρφου

• Άμεση οικονομική ενίσχυση από ΕΕ, ΗΠΑ, ΟΗΕ

Πιθανά αρνητικά αποτελέσματα:

• Εγκλωβισμός σε ένα δυσλειτουργικό σύστημα διακυβέρνησης, με δυνατότητα βέτο από την τουρκοκυπριακή κοινότητα

• Συνταγματική ασάφεια και μόνιμες πολιτικές εντάσεις

• Νομιμοποίηση του στάτους κβο της κατοχής μέσω συμβιβαστικών διατυπώσεων

• Δυσκολία στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, λόγω των εξαιρέσεων του σχεδίου

Τάσσος Παπαδόπουλος:
«Παρέλαβα κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο και δεν θα το παραδώσω ως κοινότητα σε μια συνιστώσα πολιτεία.»

Μετά το δημοψήφισμα, η Κύπρος εντάχθηκε μονομερώς στην Ε.Ε. στις 1 Μαΐου 2004, με το ευρωπαϊκό κεκτημένο να αναστέλλεται στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα. Η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή πλευρά επιχείρησαν να αποδώσουν την ευθύνη στο «όχι» των Ελληνοκυπρίων, ενώ η Ε.Ε. και το ΣΑ του ΟΗΕ υιοθέτησαν μια διφορούμενη στάση.

• ΗΠΑ & Βρετανία: Εξέφρασαν απογοήτευση για την «χαμένη ευκαιρία»

• Ελλάδα: Στήριξε πλήρως την απόφαση του κυπριακού λαού

• ΟΗΕ: Ανέστειλε κάθε νέα πρωτοβουλία για χρόνια

Είκοσι χρόνια μετά, η Κύπρος παραμένει διχοτομημένη, με το status quo της κατοχής να διαιωνίζεται. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν ουσιαστικά παγώσει και η γεωπολιτική αξία της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο έχει μετατοπίσει το ενδιαφέρον από τη λύση στο ενεργειακό και στρατηγικό παίγνιο.

NewsRoom: Army24.gr